Ślady Wschodu - Armenia - cz.2

Zapraszamy do drugiej części fotoreportażowego cyklu Anny Przybycińskiej zatytułowanego "Ślady Wschodu", poświęconego Armenii. Będą to opowieści o miejscach, których religijna kultura sięga pierwszych wieków kształtowania się wspólnot chrześcijańskich, i których sztuka zachwyca do dziś.

Święte legendy – czyli męczennicy i wyznawcy

Pewnie większość z nas zna legendę o królu Abgarze z Edessy, pierwszym księciu armeńskim, który przyjął naukę Chrystusa. Abgar panował jako rzymski lennik nad Osroeną, częścią Mezopotamii. Ten władca nękany trądem wysłał poselstwo z prośbą, aby Jezus przyszedł i go uleczył. Zbawiciel miał odesłać królowi chustę z odbiciem swojego oblicza i obiecać posłanie swoich uczniów. Po Wniebowstąpieniu Chrystusa, jeden z uczniów imieniem Tadeusz miał przybyć do Edessy, uzdrowić i nawrócić króla. Chrześcijaństwo szybko zaczęło zyskiwać wyznawców, niestety kolejni władcy rozpoczęli prześladowania trwające aż do roku 301.

Król Abgar z Mandylionem

Zaledwie kilkanaście kilometrów od granicy z Turcją, u stóp Araratu na wzniesieniu stoi klasztor Khor Virap. Wybudowany w VII w. na ruinach miasta Artashat kryje w podziemiach niewielkiego kościółka miejsce więzienia najbardziej znanego apostoła Armenii - św. Grzegorza Oświeciciela. Można się dostać tam przez wąski otwór, schodząc po pionowo ustawionej metalowej drabinie kilka metrów w głąb. Jak głosi legenda św. Grzegorz był bratankiem króla Chosroesa I. W trakcie walk o władzę ojciec Grzegorza – Anak zabił swojego brata i jego rodzinę za wyjątkiem królewskiego syna Tirydatesa i córki Chosrowiducht. W odwecie został zabity Anak wraz z bliskimi. Ocalał jedynie Grzegorz i jego brat. Ukryty w Cezarei Kapadockiej i wychowany w wierze chrześcijańskiej Grzegorz wrócił do kraju i nie ujawniając swojego pochodzenia rozpoczął służbę na dworze króla Tirydatesa III. Po odmowie złożenia ofiar bóstwom pogańskim został uwięziony a rozpoznany jako syn Anaka spędził w lochu twierdzy Artashat ok. 13 lat. Gdy Tirydates popadł w obłęd po zamordowaniu św. dziewicy Rypsyme, siostra króla uwolniła Grzegorza i prosiła o modlitwę za brata. Cudownie uzdrowiony z choroby Tirydates przyjął chrzest razem ze swą rodziną i uznał chrześcijaństwo za religię państwową. Tak oto w 301 r. Armenia stała się pierwszym państwem chrześcijańskim, a jej oświeciciel Grzegorz pierwszym patriarchą Armenii. Relikwie św. Grzegorza przekazane przez Jana Pawła II znajdują się w katedrze w stolicy.

Kościół św. Rypsyme

Warto powiedzieć jeszcze o chrześcijańskiej dziewicy Rypsyme. Jedna z opowieści mówi, że wraz z czterdziestoma towarzyszkami mieszkała ona w klasztorze św. Pawła w Rzymie. Gdy urzeczony urodą dziewicy Dioklecjan poprosił ją o rękę, Rypsyme odmówiła a następnie wraz z towarzyszkami uciekła do Aleksandrii. Za cudownym wskazaniem Maryi, chrześcijanki udały się do Armenii. Król Tirydates III usłyszawszy historię Rypsyme kazał ją sprowadzić do pałacu i również zapragnął poślubić. Urażony odmową kazał ukamienować dziewicę i jej towarzyszki. W VII w. na grobach Rypsyme i Gajane (opiekunki dziewcząt) wybudowano kościoły. Do dziś wierni modlą się przy grobach tych chrześcijańskich męczennic.

Przy kościele św. Gajane znajduje się nietypowy, kamienny ołtarz ofiarny. To nawiązanie do tradycji ofiar ze zwierząt tzw. matach. Wdzięczni za wysłuchane modlitwy wierni przyprowadzają tu zwierzęta na ofiarę. Ugotowane mięso jest rozdzielane między siedem rodzin, a reszta spożywana przez ofiarodawców.

Obejrzyj prezentację klikając na zdjęcie:

Tekst i zdjęcia: Anna Przybycińska