Sakralne perły Bieszczadów cz.3

Zapraszamy do mini cyklu foto-reportażowego Joanny Zabagło "Sakralne perły Bieszczadów", który poprowadzi nas przez znane i nieznane zakątki tych niezwykłych polskich terenów kresowych.

Michniowiec

Michniowiec jest niewielką wsią położoną w pięknej, rozległej dolinie potoku Mszanka u podnóża Magury Łomniańskiej (1022 m) przy granicy ukraińskiej. To prawdziwy „koniec świata”, z dala od głównych szlaków i dróg. Wieś ta została założona na początku XVI w. w okresie tzw. osadnictwa wołoskiego. W latach 1944 – 1951 znajdowała się w granicach ZSRR. Do wojny była dość duża, zamieszkiwana przez ponad 1000 mieszkańców (obecnie ok. 170).

W centrum wsi na niewielkim wzgórzu w znajduje się okazała cerkiew greckokatolicka pw. Narodzenia Bogurodzicy ( obecnie rzymskokatolicki kościół filialny pw. Jana Chrzciciela parafii w Czarnej). Oryginalna architektura tej cerkwi jest jedynym tego typu rozwiązaniem w Karpatach.

Pierwsza cerkiew w Michniowcu istniała już w roku 1557, kiedy to popem był tu Damian Mansowicz a prafia należała do dekanatu żukotyńskiego. Obecna stoi na miejscu poprzednich. Jest to obiekt drewniany, osadzony na kamiennej podmurówce. Cerkiew jest orientowana, trójdzielna o wyraźnie uwydatnionych poszczególnych częściach, co jest nawiązaniem do budownictwa bojkowskiego, przy czym autorytet w dziedzinie architektury drewnianych cerkwi ukraińskich - Michajło Dragan - uważał, że tego typu układy przestrzenne są nieobecne w ukraińskim budownictwie cerkiewnym i świątynia powinna być zakwalifikowana do odrębnego nurtu. Nawa na planie ośmioboku (rzadkie rozwiązanie w karpackiej cerkwi), prezbiterium zamknięte trójbocznie z zakrystią od północy, natomiast babiniec (prytwor) czworoboczny, z przedsionkiem. Nad nawą kopuła zrębowa wsparta na słupach, sferyczna, ośmiopołaciowa. W pozostałych częściach cerkwi stropy płaskie. Wszystkie kopuły zwieńczone ślepymi latarniami, nad przedsionkiem (kruchtą) i zakrystią dachy dwuspadowe. Całość kryta blachą. Dobudowany przed wojną chór obiega sporą część cerkwi. Na jego balustradzie oraz na ścianach i kopule znajduję się polichromie figuralne z 1983 roku. Z tego samego okresu pochodzi Droga Krzyżowa. Cerkiew remontowano w roku 1924 - wówczas dobudowano zakrystię i przedsionek (kruchtę). Ikonostas ma dość nietypowy, półkolisty kształt - dostosowany do łuku tęczy. Wrota diakońskie wykonano z pełnych desek. Znajduje się na nich ikona św. Olgi i Włodzimierza. Carskie wrota obecnie wiszą na ścianach prezbiterium. Ołtarz z baldachimem (cyborium). Wyjęte z ikonostasu ikony namiestne zawieszone są obecnie w nawie.

  Obok cerkwi jest równie nietypowa dzwonnica drewniana z 1904 roku, zbudowana przez Jakuba Hriba (Griba). Dzwonnica jest trzykondygnacyjna, na planie kwadratu. Dolna kondygnacja zrębowa, górna słupowa. Całość nakrywa wysoki dach brogowy.

Nieopodal znajduje się cmentarz, na którym zachowało się kilka przedwojennych nagrobków.

Podobnie jak w sąsiednich wsiach zachowała się tu duża ilość starych krzyży przydrożnych. Są doskonale widoczne już przy wjeździe do wsi. W Michniowcu jest ich dwanaście. Najwyższe, wykonane w całości z piaskowca, sięgają 4,5 metra. Krzyże w Michniowcu i sąsiednim Bystrem tworzą unikatowy zespół kamieniarki ludowej. Nie wiadomo, z jakiego warsztatu pochodzą michniowieckie krzyże. Mógł się on znajdować za obecną granicą.

Zwyczaj stawiania przy drogach kamiennych postumentów, zwieńczonych krzyżami, rozpowszechnił się w Galicji pod koniec XIX wieku. Na ten okres możemy datować najstarsze znane obiekty. Nie znaczy to jednak, że nie stawiano ich wcześniej. Zachowało się sporo krzyży wznoszonych na pamiątkę zniesienia pańszczyzny. Krzyże stawiano przede wszystkim na cmentarzach, a także przy drogach przed zagrodami, w polach, na rozdrożach i granicach wsi. Poza cmentarzami stawiano je w celu upamiętnienia jakiegoś ważnego wydarzenia lub miejsca. Spotykamy je w Bieszczadach czasami w nieoczekiwanych miejscach np. w lesie, na łąkach, daleko od współczesnej zabudowy. To efekt powojennych zniszczeń i likwidacji wielu miejscowości lub ich „kurczenia się”. Wiele starych dróg nie spełnia już swych funkcji, ale stare krzyże nadal przy nich trwają...
 

Aby obejrzeć fotorelację kliknij na zdjęcie:

Tekst i zdjęcia Joanna Zabagło 

Ikony Maryjne - odstatnia odsłona wystawy

W wigilię uroczystości Niepokalanego Poczęcia NMP, w niedzielę 7 grudnia br., na zaproszenie ks. Wiesława Kulisza SJ, nowego proboszcza parafii św. Szczepana Pierwszego Męczennika w Warszawie, zorganizowana została jednodniowa wystawa ikon Maryjnych dla parafian pt. „Błogosławiona, któraś uwierzyła”.

Zaprezentowano ponad czterdzieści ikon Maryjnych, które przez cały dzień towarzyszyły wspólnym modlitwom w świątyni. Podczas sumy w intencji parafian homilię wygłosił założyciel i duszpasterz grupy Droga Ikony o. Jacek Wróbel SJ. Przypomniał również, że siedem lat temu grupa znalazła swoje miejsce przy parafii św. Szczepana, gdzie na wspólnej modlitwie i pracy gromadzą się osoby zafascynowane ikoną, dla których twórczość artystyczna jest sposobem pogłębiania życia religijnego.

 

Była to piąta i chyba już ostatnia odsłona wystawy „Błogosławiona, któraś uwierzyła”. Ikony Maryjne środowiska twórczego Droga Ikony prezentowane były wcześniej: w Warszawie w Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej w Warszawie, 22–30 marca 2014 i w Galerii Anielskiej, 10 maja – 8 czerwca 2014, w Kościele Najświętszego Serca Jezusa w Poznaniu, 5 października 2014 oraz w Kościele Matki Bożej Królowej Świata w Radomiu, 7 października – 7 listopada 2014.

Obecnie Droga Ikony pracuje nad przygotowaniem nowej wystawy pt. „Wierzę w Syna Bożego”, będącej owocem rocznej pracy ikonopisów w ramach trzyletniego Programu Medytacji Ikonograficznych, który jest naszą odpowiedzią na zaproszenie Episkopatu do włączenia się w przygotowania Kościoła do Jubileuszu 1050. rocznicy Chrztu Polski.

Więcej zdjęć dostępnych w galerii na facebooku.

kliknij na poniższe zdjęcie

 

tekst Jolanta Wroczyńska
Zdjęcia Ewa Truszkowska

Sakralne perły Bieszczadów cz.2

Zapraszamy do mini cyklu foto-reportażowego Joanny Zabagło "Sakralne perły Bieszczadów", który poprowadzi nas przez znane i nieznane zakątki tych niezwykłych polskich terenów kresowych.

Krywe

Jednym z najpiękniejszych miejsc wartych odwiedzenia i poznania, wiążących się z opowieścią o nieistniejących już dzisiaj bieszczadzkich wsiach... jest Krywe.

 Krywe nad Sanem położone jest w malowniczej dolinie tej największej z bieszczadzkich rzek, pomiędzy pasmem Otrytu a szczytami Bukowiny (911 m n.p.m.) i Stołów (968 m n.p.m.). Nazwa Krywe (Krzywe) odzwierciedla ukształtowanie doliny, w której powstała wieś. Niegdyś wieś graniczyła z Hulskiem od wschodu i Tworylczykiem wraz z Tworylnem od strony zachodniej - dziś graniczy z pozostałościami po tych wsiach, sama pozostałością będąc...

Krywe lokowano na prawie wołoskim po roku 1502 a przed rokiem 1526, kiedy to wzmiankowana była po raz pierwszy. Do roku 1553 znajdowała się w rękach Piotra Kmity, a później wdowy po nim Barbary z Herbertów. Po śmierci Barbary (1579) przypadła do działu po Annie z Kmitów na jej spadkobierców, potomków Stanisława Herberta i Jana Barzego.

Podczas zaborów powszechna była emigracja zarobkowa. Przed wybuchem I wojny światowej przebywało za granicą prawie 20% ludności z tutejszej parafii (Krywe, Hulskie, Tworylne). W walkach na przełomie lutego i marca 1915 zginęło podczas ostrzału pięcioro mieszkańców wsi. Spis powszechny z 1921 roku podaje w Krywem 472 mieszkańców (74 domostwa). W sąsiedztwie dworu uruchomiono w 1936 roku tartak parowy, który się nie zachował. 14 sierpnia 1938 roku odbyła się w Krywem uroczystość 950-lecia chrztu Rusi, w której uczestniczyło ok. 2000 wiernych z powiatów leskiego i turczańskiego. Obok cerkwi postawiono pamiątkowy krzyż. Tuż po zakończeniu II wojny światowej, gdy wieś została przecięta granicą państwową, w wyniku której część przypadła Polsce a część ZSRR, wysiedlono niewielką część mieszkańców - ok. 16 rodzin do Związku Radzieckiego. Stało się tak dlatego, że większość mieszkańców Krywego skryła się w lesie. Na przełomie kwietnia i maja 1947, w ramach akcji "Wisła", oddział Ludowego Wojska Polskiego dokonał wysiedlenia większości pozostałych mieszkańców w liczbie ok. 320 osób. Zaraz po opuszczeniu Krywego przez jego mieszkańców podpalono wszystkie zabudowania, pozostawiając jedynie cerkiew. Do dnia dzisiejszego zachowały się jedynie niewielkie fragmenty dawnych zabudowań: pozostałości dworu, tartaku oraz fragmenty podmurówek kilku budynków. Oszczędzonej przez wojsko polskie cerkwi nie było sądzone pozostać długo w kompletnym stanie. Została ograbiona oraz zdewastowana, zdjęto nawet blachy z pokrycia dachu. Później cerkiew podpalono.


Cerkiew greckokatolicka p.w. św. Paraskiewii w Krywem, była najprawdopodobniej trzecią z kolei cerkwią w tym miejscu. Pierwsza wzmianka o cerkwi pochodzi już z roku 1589. Następna – p.w. św. Mikołaja - wzmiankowana była w roku 1756. Ostatnia, murowana, zbudowana została w roku 1842; była cerkwią parafialną - funkcję parocha w latach budowy pełnił ks. Józef Ferentsek. Cerkiew była orientowana - z prezbiterium od wschodu i ulokowana na wzgórku o nazwie Diłok w myśl powszechnej zasady, iż Dom Boży powinien stać wyżej niż reszta zabudowań.
 Gruntownego remontu dokonano w roku 1916. Zmieniony został m.in. kształt okien oraz dobudowano neoromański szczyt od strony zachodniej. Zlikwidowana została również zakrystia mieszcząca się po stronie północnej a wejście do niej zamurowano.
 Obok cerkwi, po stronie południowej, znajduje się zbudowana po roku 1852 murowana dzwonnica parawanowa. Obecnie również w ruinie - pozbawiona dachu oraz dzwonów.

W roku 2012 Gmina Lutowiska otrzymała dofinansowanie na remont cerkwi. Pierwszy etap prac zakończył się w listopadzie. Uzupełnione zostały sklepienia nad oknami, fragmentu muru oraz zabezpieczono ruiny przed działaniem czynników atmosferycznych. W kolejnych etapach planowane jest odtworzenie okna prezbiterium, przebudowa ścian prezbiterium i zakrystii oraz remont dzwonnicy.


Aby obejrzeć fotorelację kliknij na zdjęcie:
 

 

Tekst i zdjęcia Joanna Zabagło